: అద్వితీయః
“పరీక్షిత్ మహారాజుకు ఆ పేరే ఎందుకు పెట్టారు? అతడు ఎందుకు ప్రాయోపవేశం చేయాల్సి వచ్చింది? శుకుడు అతడికి భాగవతం ఎందుకు వినిపించాల్సి వచ్చింది” అంటూ శౌనకాది మునులు సూతుణ్ణి ప్రశ్నించారు.
సమాధానంగా పరీక్షిత్ మహారాజు జన్మ వృత్తాంతం తెలియజేయడానికి ముందు సూతుడు మహాభారతంలోని చివరి ఘట్టాన్ని వారికి వివరించాడు. శ్రీకృష్ణ నిర్యాణం, పాండవుల మహాప్రస్థానం మొదలయిన సంగతులు కొన్ని తప్పనిసరై చెప్పాల్సి వచ్చింది.
పద్దెనిమిది రోజుల పాటు కురుక్షేత్రంలో కౌరవులకూ పాండవులకూ యుద్ధం జరిగింది. ఇరు పక్షాన మహావీరులు అనేకులు మరణించారు. గదాయుద్ధంలో భీముడు, తొడలు విరగగొట్టడంతో దుర్యోధనుడు నేల కూలాడు. ఆనాటికి కురురాజు పక్షాన మిగిలిన ఒకే ఒక్క వీరుడు అశ్వత్థామ.
ధృతరాష్ట్రుడు నూరుగురు కొడుకుల్నీ, బంధు బలగాన్నీ, చతురంగ బలాల్నీ కోల్పోయి జీవచ్ఛవంలా ఉన్నాడు. ఆ మహారాజుకి సంతోషాన్ని కలిగించేందుకు అశ్వత్థామ ఘోరకృత్యానికి పూనుకున్నాడు. అర్ధరాత్రి వేళ నిద్రిస్తున్న ద్రౌపది కుమారులయిన ఉపపాండవుల తలలను నరికి వచ్చాడు. తలలు తెగి, రక్తం మడుగులో ఉన్న కుమారులను చూసి కన్నీరు మున్నీరయింది ద్రౌపది.
కంటికీ మంటికీ ఏకధారగా రోదించింది. ఎంత ఓదార్చజూసినా ద్రౌపది శాంతించలేదు. అప్పుడు అశ్వత్థామ తల నరికి తెస్తానని అర్జునుడు ప్రతిజ్ఞ చేశాడు. ఆ ప్రతిజ్ఞకు ద్రౌపది శాంతించింది. అక్షయతూణీరాన్ని, గాండీవాన్నీ అందుకుని రథాన్ని అధిరోహించాడు అర్జునుడు.
శ్రీకృష్ణుడు సారథి అయ్యాడు. రథం పరుగందుకుంది.
“అడుగో అశ్వత్థామ! నీ ప్రతిజ్ఞ నెరవేర్చుకో!” అంటూ
అశ్వత్థామను చూపించి, రథాన్ని మరింత వేగంగా ముందుకు పోనిచ్చాడు కృష్ణుడు.
తనని వెంట తరముతున్న కృష్ణార్జునులను చూసి, వారి చేతికి చిక్కరాదనుకుని, రథాన్ని అధిరోహించి పరుగందుకున్నాడు అశ్వత్థామ. ముందు అశ్వత్థామ రథం, ఆ వెనుక కృష్ణార్జునుల రథం. పరిగెత్తి పరిగెత్తి అశ్వత్థామ గుర్రాలు అలసిపోయాయి. ఒకచోట ఆగిపోయాయి. కృష్ణార్జునులు చేరుకున్నారక్కడకి. ఒక్కుదుటన కిందకు దిగుతున్న అర్జునుడిని చూశాడు అశ్వత్థామ.
తన ప్రాణాలు పోతాయి. అందులో అనుమానం లేదు. అర్జునుడు తనని చంపేస్తాడనుకున్నాడు అశ్వత్థామ. అదే క్షణంలో పాండవుల అంతు చూడాలనుకున్నాడు కూడా. ఆలోచించాడు. బ్రహ్మశిరోనామ కాస్త్రం ప్రయోగించాలని అనుకున్నాడు. పర్యవసానాల్ని పట్టించుకోలేదు. ఆచమనం చేసి, శుచి అయ్యాడు అశ్వత్థామ.
అనుకున్నట్టుగానే బ్రహ్మశిరోనామకాస్త్రం ప్రయోగిస్తూ “అపాండవమగుగాక!” అన్నాడు.
ఉగ్రతేజస్సుతో ఆ మహాస్త్రం దశదిశలా వ్యాపించింది. సకల ప్రాణికోటి అంతం చూసే ఆ తేజస్సును చూసి అర్జునుడు కలవరం చెందాడు. ఏం చెయ్యాలో తోచలేదు. చేతులు జోడించి కృష్ణుడికి నమస్కరించాడు. కర్తవ్యాన్ని బోధించమని ప్రార్థించాడు.
సాలోచనగా చూసి ఇలా అన్నాడు కృష్ణుడు.
“అర్జునా! అశ్వత్థామ బ్రహ్మశిరోనామకాస్త్రాన్ని ప్రయోగించాడు. దానిని ప్రతిఘటించగలిగేది ఒక్కటే! బ్రహ్మశిరోనామకాస్త్రమే! దాన్నే నువ్వూ ప్రయోగించు”
“మరో మార్గం లేదా?” అని అడిగాడు అర్జునుడు.
“లేదు” అన్నాడు కృష్ణుడు.
కృష్ణుడికి మళ్ళీ నమస్కరించి, ఆ పరమాత్మ చెప్పినట్టుగానే అర్జునుడు తాను కూడా బ్రహ్మశిరోనామక అస్త్రాన్ని ప్రయోగించాడు. అస్త్రాలు రెండూ ఒకదాన్ని ఒకటి డీకొన్నాయి. ప్రళయాగ్ని జ్వాలలు చెలరేగాయి. సమస్త లోకాల్నీ ఆ జ్వాలలు దహించసాగాయి. ప్రాణికోటి సర్వం తల్లడిల్లింది. ప్రళయకాలం సమీపించి నట్టనిపించింది. ఆలోచించాడు కృష్ణుడు. ఆ అస్త్రాలు రెంటినీ ఉపసంహరించాల్సిందిగా అర్జునుడిని ఆజ్ఞాపించాడు.
బ్రహ్మశిరోనామకాస్త్రాన్ని ద్రోణుడికి అగస్త్యుడు ప్రసాదించాడు. ద్రోణుడు ఆ అస్త్రాన్ని అర్జునుడికి బోధించాడు. అది చూసి తండ్రిని ప్రార్థించి అశ్వత్థామ కూడా తనకూ ఆ అస్త్రాన్ని ప్రసాదించమన్నాడు. తనయుడికి ఆ అస్త్రాన్ని అనుగ్రహిస్తూ,
“ఎంతటి ప్రాణభయం ఉన్నా ఎన్నడూ ఈ అస్త్రాన్ని ప్రయోగించ రాదు” అన్నాడు ద్రోణుడు.
ఎందుకైనా మంచిదని తనయుడికి అస్త్రాన్ని ప్రయోగించడమే తెలియజేశాడు కాని ఉపసంహరణ తెలియ జేయలేదు. ఆ కారణంగా అశ్వత్థామకు అస్త్ర ఉపసంహరణ తెలీదు. తెలియకపోయినా ఆ మహాస్త్రాన్ని ప్రయోగించి పొరపాటు చేశాడు అశ్వత్థామ.
కృష్ణుడి ఆజ్ఞానుసారం అర్జునుడు తను ప్రయోగించిన అస్త్రాన్నీ, అశ్వత్థామ ప్రయోగించిన అస్త్రాన్నీ రెంటినీ ఉపసంహరించాడు. తర్వాత అణచుకోలేని కోపంతో అశ్వత్థామ మీద దాడి చేశాడు. అతడిని పట్టుకుని రథ చక్రానికి కట్టాడు. ద్రౌపది దగ్గరకు తీసుకుని వెళ్ళేందుకు రథాన్ని అధిరోహిస్తుంటే కృష్ణుడు వారించాడు.
“చక్రానికి కట్టి అశ్వత్థామని ప్రాణాలతో ఉంచడం పద్ధతి కాదు, ఇలాంటి దుర్మార్గుణ్ణి వెంటనే చంపేయాలి. చంపేయ్‌” అన్నాడు కృష్ణుడు.
అర్జునుడు ఆలోచిస్తూ తలొంచుకుని నిల్చున్నాడు.
“అర్జునా! ఆలోచించకు. ఈ అశ్వత్థామ అతి దారుణానికి ఒడిగట్టాడు. నిరపరాధుల్ని, ఉపపాండవుల్ని చంపాడు. నిద్రించేవాణ్ణి, బాలుణ్ణి, విరథుణ్ణి, శరణాగతుణ్ణి, జడుణ్ణి, ఉన్మత్తుణ్ణి, భయపడినవాణ్ణి చంపకూడదంటుంది ధర్మశాస్త్రం. ఆ ధర్మశాస్త్రాన్ని చదువుకుని కూడా ఈ అశ్వత్థామ చేయరాని పని చేశాడు. ఇలాంటి వాణ్ణి క్షమించకూడదు. నీ ప్రతిజ్ఞ నువ్వు నెరవేర్చుకో! చంపేయ్‌” అంటూ రెచ్చగొట్టాడు కృష్ణుడు.
అయినా అర్జునుడు అందుకు సిద్ధపడలేదు. అంతుచిక్కక చూస్తున్న కృష్ణుడితో అర్జునుడు ఇలా అన్నాడు.
“కృష్ణా! ఎంత చెడ్డా ఈ అశ్వత్థామ నా గురుపుత్రుడు. గురుపుత్రుడు గురువుతో సమానం అంటారు. అందుకని చంపలేకపోతున్నాను. దయచేసి నన్ను అర్థం చేసుకో”
విననన్నట్టుగా ఉన్న కృష్ణుణ్ణి ప్రార్థించి ఆఖరికి రథానికి కట్టిన అశ్వత్థామతో పాటుగా ద్రౌపదిని చేరుకున్నాడు అర్జునుడు. శవాన్ని కట్టినట్టుగా రథ చక్రానికి కట్టి ఉన్న అశ్వత్థామను చూసింది ద్రౌపది. జాలి చెందింది. తన కుమారులను చంపాడు. కడుపుశోకాన్ని రగిల్చాడు. అయినా అశ్వత్థామ పట్ల ఆ క్షణం ద్రౌపదికి చెప్పలేనంత దయ కలిగింది. నమస్కరించిందతనికి. అర్జునుడితో….
“దయచేసి గురుపుత్రుణ్ణి వదలిపెట్టండి” అంది.
ద్రౌపది మాటకి అక్కడ ఉన్న శ్రీకృష్ణ ధర్మరాజాదులంతా ఆశ్చర్యపోయారు.
“అశ్వత్థామ బ్రాహ్మణుడు. పైగా ధనుర్వేదాన్ని పాండవులకు సంపూర్ణంగా నేర్పిన మహాత్ముడు ద్రోణాచార్యుని కొడుకు. అతన్ని చూస్తూంటే ద్రోణాచార్యుణ్ణి చూస్తున్నట్టుగానే ఉంది. అతన్ని సంహరించడం గురువుని సంహరించడం లాంటిది. వద్దు, అతన్ని విడిచి పెట్టండి” అంది ద్రౌపది.
వినలేదెవరూ. అర్జునుడు కూడా ముఖాన్ని పక్కకి తిప్పుకుని నిల్చున్నాడు.
“స్వామీ!” అర్జునుడిని పిలిచింది ద్రౌపది.
“నా మాట విను. అశ్వత్థామను విడిచిపెట్టు. నువ్వు అతన్ని సంహరిస్తే పుత్రశోకంతో అతని తల్లి కృపి మరణిస్తుంది. ఆ పాపం మనకి వద్దు. బ్రాహ్మణశోకం ఎవరికీ మంచిది కాదు” అంది ద్రౌపది.
అయినా అర్జునుడు అందుకు అంగీకరించేలా లేడనిపించడంతో కృష్ణుణ్ణి ప్రార్థించింది ద్రౌపది.
“అన్నా! నువ్వయినా చెప్పు, బ్రాహ్మణవధ కూడదు కదా!” అంది.
అవునన్నట్టుగా తలూపాడు కృష్ణుడు. అర్జునుడిని సమీపించాడు.
“అర్జునా! అశ్వత్థామ తలలో విలువ కట్టలేని మణి ఒకటి ఉంది. అది కేశాలతో పాటు పుట్టిన శిరోమణి. గొప్ప మహిమ కలది. శిరోజాలు కోసి, ఆ మణి తీసుకో” అని చెప్పాడు కృష్ణుడు.
అర్థం కానట్టుగా చూశాడు అర్జునుడు.
“తలగొరిగి అవమానించడం, అతడి సర్వస్వాన్నీ హరించడం, అతన్ని దేశం నుండి వెళ్ళగొట్టడం అనేవి బ్రాహ్మణులకు విధించే దండనలని ధర్మశాస్త్రం చెబుతోంది. ఆలోచించకు. చెప్పిన పని చెయ్యి” అన్నాడు కృష్ణుడు.
అర్జునుడు అందుకు సిద్ధమయ్యాడు. కృపాణంతో అశ్వత్థామ శిరోజాలు కోశాడు. దేదీప్యమానంగా అతడి తలలో వెలిగిపోతున్న దివ్యమణిని చేజిక్కించుకున్నాడు. తృప్తి చెందాడు. గుండె నిండా ఊపిరి పీల్చుకున్నాడు. అశ్వత్థామ కట్లు విప్పి, విడిచి పెట్టాడు. శిరోమణిని పోగొట్టుకుని, తీవ్ర అవమాన భారంతో క్షీణతేజుడై అశ్వత్థామ అక్కణ్ణుంచి దీనంగా వెళ్ళిపోయాడు.
ఎంత ఉపసంహరించినా అశ్వత్థామ ప్రయోగించిన బ్రహ్మశిరోనామకాస్త్ర ప్రభావం మాత్రం పోలేదు.
‘అపాండవమగుగాక’ అన్నాడు అశ్వత్థామ. అంటే పాండవుల వంశం నశించాలని అతడు ఆశించాడు. బ్రహ్మశిరోనామకాస్త్రం అందుకే ప్రయోగించాడు.
అయితే ఆనాటికి యుద్ధంలో పోయినవారు పోగా మిగిలింది ధర్మజ భీమార్జున నకుల సహదేవులు అయిదుగురే! పంచపాండవులే మిగిలారు. ఆ అయిదుగురూ దేవతల వరప్రభావంతో వర్థిల్లుతున్నారు. అందువల్ల వారిని ఆ అస్త్రం ఏమీ చేయలేకపోయింది. అయితే ఆ సమయానికి అభిమన్యుడి భార్య ఉత్తర గర్భవతిగా ఉన్నది.
ఆమెకు పుట్టబోయే బిడ్డే పాండవ వంశాంకురం. ఆ కారణంగా అశ్వత్థామ ప్రయోగించిన బ్రహ్మశిరోనామకాస్త్రం ఉత్తర గర్భంలోని పిండాన్ని శత విధాల వేధించసాగింది. ఆ బాధను తట్టుకోలేకపోయింది ఉత్తర. గగ్గోలుగా ఏడుస్తూ శ్రీకృష్ణుడిని ఆశ్రయించింది. అతడి పాదాల మీద పడింది. అశ్వత్థామ ప్రయోగించిన దివ్యాస్త్రం నుండి తన గర్భస్థ శిశువుని కాపాడమని పలువిధాల వేడుకుంది.
బిడ్డను బతికించమని ప్రాధేయపడింది. అభయాన్ని ప్రసాదించాడు కృష్ణుడు. తన యోగమాయను ఉత్తర గర్భంలోకి ప్రవేశపెట్టాడు. ఆ యోగమాయ బొటనవేలంతటి బుడతడై, గధాయుధాన్ని తిప్పుతూ బ్రహ్మశిరోనామకాస్త్ర ప్రభావాన్ని అనుక్షణం అడ్డుకోసాగింది. ఉత్తర గర్భస్థ శిశువుని కాపాడసాగింది.
అదంతా గమనించసాగాడు గర్భస్థ శిశువు. ఎవరీ బుడతడు? గధాయుధాన్ని ఎందుకు చేపట్టాడు. ఎందుకు తనని కాపాడుతున్నాడంటూ పరీక్షించసాగాడు. ఆ పరీక్షలో తొమ్మిది నెలలు నిండిపోయాయి. బుడతడు అదృశ్యమయి పోయాడు. ఉత్తర ప్రసవించింది. తేజశ్శాలి పరీక్షిత్తు జన్మించాడప్పుడు. గర్భంలోనే పలు ప్రశ్నలను సంధిస్తూ పరీక్షించిన కారణంగా ‘పరీక్షిత్తు’ అన్న పేరు అతడికి సార్థకమయింది.
తన వంశాన్ని కాపాడినందుకు కుంతి, శ్రీకృష్ణుణ్ణి వేయి విధాల స్తోత్రం చేసింది. అనంతరం ద్రౌపదీసమేతులై పాండవులు శ్రీకృష్ణుణ్ణి వెంటబెట్టుకుని గంగాతీరానికి చేరుకున్నారు. అశౌచస్నానాలు ఆచరించారు. యుద్ధంలో మరణించిన జ్ఞాతులకూ, బంధువులకూ, అందరికీ ఉత్తర క్రియలు నిర్వహించారు. తిలతర్పణాలూ, జలతర్పణాలూ, పిండప్రదానాలన్నీ నిర్వర్తించి పరిశుద్ధులయ్యారు.
